Opština Žagubica

Crkva „Šupljaja“

koja se nalazi u ataru naselja Ribare, na ušću Osaničke reke u Mlavu, u dolini prelepe Ribarske klisure, sagrađena je 1874. godine. Legenda govori da je prvobitno na tom mestu kneginja Milica podigla crkvu brvnaru.

Crkva “Svete Trojice”

Podignuta je u periodu od 1873. do 1875.godine u centru varošice. Izvedena je u duhu romantičarskog istoricizma. U osnovi je jednobrodna građevina sa oltarskom i bočnim apsidama i zvonikom.

Prostorno je podeljena na oltar, naos i pripratu sa galerijom, nad kojom je izveden zvonik. Na fasadama su u obradi naglašeni portali kao i prozorski otvori u vidu monofora i okulusa koji su oivičeni pravilno poređanim komadima crvene opeke. Posebna pažnja posvećena je obradi zapadne fasade.

Crkva “Svetog Velikomučenika Georgija”

Crkva posvećena "Svetom Velikomučeniku Georgiju" u selu Laznici. Crkva se nalazi na uzvišenom platou sela Laznice, i u blizini je seoskog groblja.
Hram je posvećen "Svetom Velikomučeniku Georgiju", i sagrađen je isključivo prilogom naroda, ovog sela, i njegovim žiteljima koji su rasejani svuda po svetu.
Crkva je već 1939. godine bila završena zidanjem, od priloga naroda. Crkvu je 1955. godine osveštao episkop Hrizostom.

Glavni investitori izgradnje crkve u Bliznaku su bili privrednici, trgovci i jednim delom država Kraljevina Jugoslavija. Plac na kome je započeta izgradnja hrama su poklonili braća Mišković, Dragoljub i Jakša, kao i Atnić Milisav i Milutin. Sredstva za gradnju su skupljana pune dve godine, i sama gradnja crkve je započeta u proleće 1937. godine. Izgradnja crkve je trajala dve godine i završena je 1939. godine. Crkva je posvećena "Apostolu i Evenđelisti Marku" koji se slavi 8. maja svake godine po novom kalendaru. Postoji i sada "Crkvena Povelja - Praznički Minej" u kome stoji pisani zapis "Blagoslovom njegovog preosveštenika Episkopa Braničevskom dr. Venijamina bi započet rad na podizanju ove Bliznačke crkve u godini 1937.''

U finansijskoj izgradnji crkve je učestvovao i gospodin Mirko Urošević, tadašnji poslanik sreza Homoljskog. Treba napomenuti da su kao glavni prilagači bili "Kancelarija Kraljevskog visočanstva Kralja Petra II Karađorđevića",dok je Obren Jovanović dao u novcu i darovao zvono za crkvu, Blagoje Jacić iz Beograda - vlasnik rudnika Resava "Bare" dao je sav građevinski materijal, Banska uprava u Nišu, Ljuba Bogdanović trgovac iz Žagubice, kao i mnogi drugi. Crkva je svoje osvećenje doživela pred sam početak rata 1940. godine. Crkva je zidana u "srpsko vizantijskom" stilu gradnje. Crkva ima dva kubeta, sa dva veća krsta. Kube iznad ulaznih vrati na zapadnom delu je nešto više, i četvrtastog pravougaonog je oblika. Krov crkve je na dve vode i pokriven je novim crepom, dok su kuba pokrivena plehom. Kube u zadnjem oltarskom delu je iz nekoliko nivoa i terasastog je oblika. Oba kubeta na sebi imaju i manje uzane prozore. U prednjem je smešteno i prvobitno zvono. Prvobitni ikonostas je bio od dasaka i veoma primitivne izrade, služio je samo radi odvajanja oltarskog dela od unutrašnjosti crkve. Po kazivanju crkvenjaka njega je uradio stolar iz sela Bliznak. Taj ikonostas je u novije vreme uništen tako da se gubi i trag majstora. Sadašnji novi ikonostas je uradila majstorska radionica iz Beograda i nešto je kvalitetnije izrade sa oslikanim ikonama na njemu, rad je Petra Bilića. Crkva je spolja sa fasadom renovirana i sanirana, kao i unutrašnjost koja se sada oslikava fresko slikanjem od istih majstora. Crkva spolja ima na krovu oluke. Drvenariju na ikonostasu je izradio majstor Vezdimir - Gile iz sela Lipovice. Crkva ima svoje bogoslužbene knjige, kao i ostale potrebne pokretne stvari za obavljanje crkvenih delatnosti. Crkva je prostrana i dobro osvetljena svetlošću. Najnovija spoljna renoviranja su rađena 2000/2001. godine, dok se sada 2002. godine unutrašnjost renovira. Crkvu sada opslužuje sveštenik Bratislav Pavlović.

Odbor za podizanje crkve su činili: Andreja Milosavljević, Zoran Ilić, Janko Petrović, Miroslav Mirković, Živorad Milosavljević, Goran Milosavljević i predstavnik crkve Protonamesnik Njegoslav Jović, sada Arijerejski namesnik Mlavski. Radovi na izgradnji crkve u samom centru Krepoljina pored glavnog puta, započeti su 1999. godine. Osveštanje temelja crkve, je obavljeno od strane episkopa Braničevskog - doktora Ignjatija na dan 10. avgusta 2000. godine, uz sasluženje sveštenstva iz Homolja i Mlave. Crkva je sagrađena u Srpsko - Vizantijskom stilu graditeljstva. Dimenzije crkve su 21 h 12 metara.

Crkva je zidana od tvrdog materijala od pečene cigle. Krov crkve je pokriven bakarnim limom. Na crkvi se nalaze krstovi urađeni od prohroma, dva krsta su doneta iz radionice u Švajcarskoj, kao poklon od vernika. Crkva ima dva kubeta. kube na zapadnom delu iznad glavnog ulaza u crkvu je nešto više. Svodovi na krovu su terasastog oblika i veoma su lepi i skladni sa ambijentom. Crkva je prostrana i na njoj ima mnoštvo prozora što je čini svetlom u unutrašnjosti. Svodovi na crkvi su polukružni. Nad ulaznim vratima je mala priprata. Sastoji se u unutrašnjem delu, od priprate, lađe crkve i oltarskog dela, u unutrašnjosti nije završena. Ima svoje bočne apside u levoj i desnoj strani. U samom haramu na dan "Vidovdana" 2001. godine, odslužene se dve liturgije. Kolačar u crkvi je bio Stefan Jović sa sestrom iz Požarevca. Radovi na dovršenju crkve, kako spolja, i u unutrašnjem delu biće završeni u 2003. godini. Na crkvi nisu još postavljena zvona. Parohiju "Krepoljinsku" opslužuju sveštenici Ribarski, Bliznački i duhovnik iz manastira Gornjak.

Ima podataka da je na "Krepoljinskoj" Parohiji 1898. godine služio sveštenik Vladimir Miletić, a 1906. godine sveštenik krepoljinski Đorđe P. Bogojević. Po crkvenim podacima Crkvenog Šematizma iz 1924. godine, stoji da je u namesništvu "Homoljskom" postojala Parohija Krepoljinska, činili su je varoš Krepoljin i selo Breznica, II klase, sa 2237 duša. Sveštenik Dragoljub R. Mijatović, dodeljen je manastiru Gornjaku.

Korišćena građa i literatura za pisanje o crkvi u Krepoljinu - Homolje.

1. Istraživački rad autora knjige Radeta M. Obradovića 2002. godine

2. Kazivanje sveštenika Njegoslava Jovića iz Petrovca 2002. godine

3. Kazivanja Gorana, šefa Mesne kancelarije, Krepoljin 2002. godine

4. Homolje - geografska monografija, Ljupče V. Miljković - Novi Sad, 1992. godine

5. Naselja Braničeva, D. Jacanović i B. Mladenović - Požarevac 2002. godine

6. Šematizam Braničevske Eparhije Požarevac - Požarevac 1972. godine

7.Šematizam Crkve za 1924. godinu, Sremski Karlovci, 1925. godine

Severoistočno od crkve je Grigorijeva isposnica sa malom crkvom posvećenom Svetom Nikoli. Posle osvajanja kompletne srpske teritorije od strane Turaka 1459. godine, manastir je doživeo velika razaranja. Tek nakon Požarevačkog mira 1718. godine manastir je obnovljen, ali je ubrzo doživeo ponovna razaranja od strane Turaka 1788. godine, da bi nakon više od 50 godina, tačnije 1845. Godine ponovo bio obnovljen. Najtežue razaranje manastir Gornjak je doživeo za vreme Drugog svetskog rata, kada je od strane nemačkog okupatora spaljen. Tada su uništene mnogobrojne dragocenosti koje su se u manastiru nalazile. Neke od njih su povelja kneza Lazara, barjak cara Dušana i drugo. Po oslobođenju Srbije od okupatora manastir je obnovnjen i dozidan.

Današnji manastir Gornjak samo delimično podseća na staru manastirsku crkvu, osim što leži na starim temeljima. . Posebna vrednost ovog manastira je živopisnost unutrašnjih strana zidova sa remek delima duborezačke veštine i freske iz XVII i XVIII veka, po kojima je jedan od retkih u Srbiji. U sklopu ovog vrednog kulturno- istorijskog spomenika Homolja nalazi se i savremeno uređen konak za smeštaj gostiju. Tradicionalno se svake godine, krajem jula meseca, u porti manastira Gornjak održava manifestacije "Noć u Gornjaku", u znak sećanja na našeg poznatog slikara i pesnika Đuru Jakšića koji je redovno posećivao manastir. Okolinu manastira predstavlja živopisna priroda i blagodeti reke Mlave.